صرافی یک تجارت است که دارای حق قانونی برای تبادل یک ارز برای ارز دیگر به مشتریان است. صرافی در (انگلیسی امریکایی currency exchange) و در انگلیسی بریتانیایی (bureau de change) می باشد.صرافی شغلی است در ارتباط با داد و ستد انواع پول که از قرن ها پیش تا به امروز رواج داشته است. صرافی را می توان به نوعی ریشه "بانکداری امروزی" دانست. شغل صرافی که به شغل میلیادرها معروف است بیشتر در ارتباط با ارز و طلا و نقره است صراف ها معمولا با معامله ارز و تبدیل ریال به ارز کسب درآمد می کنند.
خرید و فروش نقدی ارز، مسکوک طلای ضرب شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ،انجام عملیات مربوط به حواله های ارزی از طریق بانک ها و موسسات اعتباری غیر بانکی مجاز داخلی و ارایه خدمات ارزی برون مرزی از طریق کارگزاران در چارچوب قوانین و مقررات ارزی از فعالیت های صرافی ها می باشد.
صرافی شغلی دیرینه در ایران است که با رشد تجارت داخلی و خارجی در قرن نوزدهم میلادی گسترش زیادی پیدا کرد. تا قبل از شروع بانکداری در ایران، صرافی ها در بیشتر شهرها نمایندگی داشتند و صرافی های بین المللی نیز در بازارهای بغداد، هند و روسیه فعالیت داشتند و هر تاجر تنها با صراف خود کار می کرد.با گذشت زمان شغل صرافی تخصصی تر شد به طوری که برخی از صراف ها به مبادله پول پرداخته و برخی نیز در قبال دریافت وثیقه وام می دادند.
کاربرد شغل صرافی
زمانی که افراد می خواهند به کشورهای خارجی مسافرت کنند باید ارز موردنیاز را از صرافی ها تهیه کنند. به طور کلی تبدیل ارزهای مسافرتی در صرافی ها انجام می شود و این تصور که تبدیل ارز از وظایف بانک می باشد اشتباه محض می باشد. در صرافی ها اطلاع از نرخ روز ارز از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. نرخ ارز هر لحظه در حال تغییر است و اطلاع صراف از جدیدترین نرخ ارز در بازار جهانی از مسایل مهم در خرید و فروش درست ارز می باشد.
انواع صرافی در ایران
1- صرافیهایی که فقط ارز را به صورت نقدی (غیرالکترونیک) و مسکوک طلا و نقره خرید و فروش می کنند. پرداختن به سایر معاملات ارزی توسط این نوع صرافیها ممنوع میباشد.
2- صرافیهایی که علاوه بر خرید و فروش نقدی ارز و مسکوک طلا و نقره به امر نقل و انتقال ارز در چارچوب مقررات ارزی از جمله انجام عملیات مربوط به حوالههای ارزی از طریق بانکها و موسسات اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی و ارائه خدمات ارزی برون مرزی از طریق کارگزاران مجاز خارج از کشور و از این قبیل اشتغال میورزند.
نرخ ارز به دو دسته کلی خرید و فروش نقدی (اسکناس) و خرید و فروش حواله بانکی (واریز به حساب) تقسیم می شود.
نرخ ارز مقدار ارزی است که در ازای ارز دیگری میتوانید مبادله کنید. برای مثال، نرخ ارزِ دلار به شما میگوید که به ازای ارزِ دیگری چقدر ارزش دارد. به عنوان مثال، اگر 19 ژوئن را در انگلستان سپری میکردید به ازای 1 دلار تنها 77/0 پوند به شما پرداخت میشد. بدلیل هزینهی خدمات و کارمزد بانکها و صرافیها که از پول شما کسر میگردد، مبلغ دریافتی شما دقیقا معادل نرخ ارز نمیباشد؛ برعکس مبادله بالا، هر 1 پوند، 29/1 دلار ارزش دارد.
انواع نرخ ارز
نرخ ارز حقیقی: عبارت است از نسبت قیمتهای خارجی به قیمتهای داخلی بر حسب یک پول
نرخ ارز مؤثر اسمی: عبارت است از اندازه گیری ارزش پول یک کشور برحسب یک میانگین وزنی از پول سایر کشورها که در آن وزنها انعکاس دهندهٔ سهم هر کشور در تجارت بینالمللی این کشور میباشد.
نرخ ارز مؤثر حقیقی: عبارت است از تقسیم یک میانگین وزنی از قیمت سبد کالایی در کشورهای طرف تجاری بر حسب پول داخلی نسبت به قیمت آن در کشور به دست میآید.
در صورت برابری نرخ تورم در هر دو کشور باید به شاخص قیمتهای خردهفروشی و عمدهفروشی توجه کرد تا وضعیت هر کشور مشخص شود.
سیاستهایی که بر نرخ ارز اثر میگذارند عبارتاند از: رشد معقول عرضهٔ پول، سیاستهای مناسب مالی، خصوصیات دیپلماسی خارجی و فعالیتهای نظامی، سرمایهگذاری در مقایسه با میزان نقدینگی.
در شرایط حال حاضر کشور صرافی ها نقش بسیار پر رنگی در مراودات مالی و پولی کشور در سطح بین المللی داشته که می توانند تحریم ها را دور بزنند. صرافی ها براساس نوع سیستم مالی که کشور دارد و فعالیت پررنگ یا کم رنگ که در اقتصادها دارند، میتوانند به خوبی کمک کننده باشند.
زمانی که بانک های کشور به دلیل تحریم ها توانایی معاملات مالی را نداشته باشند، این وظیفه بر دوش صرافی ها می باشد تا براساس موازین و قوانین کشور و طبق نظر بانک مرکزی، در سطح بین المللی به فعالیت بپردازند و کمک کننده باشند.
به همین خاطر نقش صرافی ها بیشتر از پیش پررنگ شده است و اهمیت ویژه ای در مراودات مالی در سطح بین المللی پیدا کرده اند. آزادی در خرید و فروش ارز به تنهایی برای کشور مشکلات اقتصادی ایجاد نمی کند اما موضوع دارای اهمیت این است که با نظارتی درست و صحیح بتوان برای خروج ارز از کشور و علل بعدی که مانع ارز بوده و امکان اثبات ادعاها در رابطه با حواله ارزی را در هنگام بروز اشکالی در مراجع قضایی پیگیری میکنند.