در حالی که برخی معتقدند موضوعی به نام کشف قیمت ارز با راهاندازی بازار متشکل ارزی وجود ندارد؛ حسین توکلیان، اقتصاددان میگوید اگر همه افرادی که در زمینه ارزی فعالیت میکنند در بازار متشکل ارزی بتوانند آزادانه قیمتگذاری کنند، قیمت واقعی دلار کشف خواهد شد.
وزیر امور اقتصادی و دارایی در ابتدای هفته جاری از آغاز به کار بازار متشکل معاملات ارز در هفته جاری خبر داد و گفت: فعالیت بازار متشکل ارزی تاثیر مثبتی بر جا میگذارد و قیمت واقعی دلار نیز در این بازار کشف میشود.
پس از آن رییس کل بانک مرکزی در روزهای میانی هفته جاری، زمان آغاز به کار بازار متشکل ارزی را شنبه ۲۸ اردیبهشت اعلام کرد و گفت: در عین حال بانک مرکزی کاملا بر این بازار نظارت دارد و بازیگران بازار بر اساس قانون فعالیت خواهند کرد.
سوال اصلی درباره آغاز به کار بازار متشکل ارزی این است که آیا بازار متشکل ارزی میتواند قیمت ارز در بازار را کاهش دهد؟
مجیدرضا حریری، نایب رییس اتاق مشترک ایران و چین در گفتگو با ایرنا، بازار متشکل ارزی را چنین تشریح کرده است: معتقدم اگر قرار است بانک مرکزی در بازار دخالت مستقیم داشته باشد و در زمانهای نیاز، ارز در بازار تزریق یا جمعآوری و قیمت را از این طریق کنترل کند، سیاست و راهکار درست و کارآمد این است که نسبت به ایجاد یک صرافی بزرگ اقدام کند که تشکیل بازار متشکل ارزی هم در راستای همین اقدام است.
وی در واکنش به «کشف قیمت ارز» گفت: اساسا چیزی به نام کشف قیمت ارز وجود ندارد. در واقع با این سازوکار بانک مرکزی تعیینکننده قیمت ارز در بازار خواهد شد. بازار هم مجبور است نرخ را بپذیرد. البته تمام این موضوعات بستگی به میزان ذخایر ارز بانک مرکزی دارد، اینکه بانک مرکزی با چه ارزی میخواهد بازار را کنترل کند.
سید کمال سیدعلی، معاون پیشین ارزی بانک مرکزی هم گفت: حسن این بازار این است که از یک طرف علامتی برای بازارهای بعدی مثل حواله است و از طرف دیگر نیز خود بانک مرکزی را به عنوان یکی از عوامل بازار منظور میکند نه به عنوان نرخگذار. اما تفاوت خیلی زیادی در نرخهای ارز ایجاد نمیکند.
اما در مقابل حسین توکلیان، کارشناس اقتصادی امکان کشف قیمت واقعی ارز در بازار متشکل ارزی را امکانپذیر دانست و گفت: بازار اگر بازار باشد چرا کشف قیمت اتفاق نیفتد، بلکه بستگی به فعالان اقتصادی دارد.
به گفته توکلیان، اگر بازار درست عمل کند، امکان کشف قیمت واقعی دلار وجود دارد.
وی در این خصوص افزود: اگر همه افرادی که در زمینه ارزی فعالیت میکنند در بازار متشکل ارزیبتوانند آزادانه قیمتگذاری کنند، قیمت واقعی دلار کشف خواهد شد.
وی در ادامه گفت: عملی شدن آن منوط به این است که آزادی عمل کارگزاران اقتصادی که در این زمینه فعال هستند چقدر خواهد بود. باید دید چه در طرف عرضه و چه در طرف تقاضا. کارگزاران تا چه حد میتوانند در این بازار آزادانه مبتنی بر اصولی که در آن تعریف شده، درست عمل کنند. در صورت درست عمل کردن کشف قیمت هم امکانپذیر است؛ در غیر این صورت خیر.
توکلیان در پاسخ به این که آیا با این بازار قیمت ارز کاهش مییابد؟ گفت: هیچ تضمینی برای کاهش قیمت در بازار ارز وجود ندارد و بستگی به نیروهای بازار دارد، ممکن است انتظارات بر بالا بودن قیمت ارز باشد بنابراین بالا میرود و برعکس اگر انتظار برای کاهش قیمت باشد، پایین میآید. بنابراین بازار تعیین میکند که چه نرخی باشد.
یکی از اعضای بازار متشکل ارزی حذف نشدن دلار نیمایی را اقدامی درست عنوان کرد و افزود: اگر سازوکار بازار متشکل ارزی به خوبی پیش برود، دلار نیمایی نیز وارد این بازار میشود.
زمزمههای آغاز به کار بازار متشکل ارزی با نرخ شدن ارز همراه شد، به نحوی که یکسانسازی قیمت دلار از کارکردهای این بازار قلمداد است، این در حالی است که قیمت این شاخص ارزی در بازار آزاد و سامانه نیما در حال نزدیک شدن و در برخی از روزها در حال یکسان شدن است.
برخی از تحلیلها بر این اساس بود که با شروع فعالیت بازار متشکل ارزی و برای یکسان سازی دلار نیمایی حذف میشود.
عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی در جلسه امروز هیئت دولت در خصوص حذف ارز نیمایی گفت: نرخ نیمایی حذف نمیشود و الان قیمت آن به ارز حوالهای آزاد نزدیک است.
شهاب ابراهیم قربانی از اعضای بازار متشکل ارزی گفت: قرار نیست با فعالیت بازار متشکل ارزی،دلار نیمایی متوقف شود، ارز نیمایی در سیستم وجود دارد؛ منتها بعد از این که بازار متشکل ارزی راهاندازی شود روی اسکناس فعالیت خواهد کرد.
وی ادامه داد: پس از آن حواله نیمایی هم وارد بازار میشود زیرا ممکن است سیستم خرید و فروش آن روی سامانه بازار متشکل ارزی در آن ایجاد شود.
در جلسه صرافان با اعضای بازار متشکل ارزی، از دلایل برخی از صرافان که قصد ورود با بازار متشکل ارزی را نداشتند این بود که، در سامانه نیمایی هیچ سودی به دست نیاوردند و حتی ثبت نام نکردند. برخی نیز در این خصوص گفتند مگر ارز نیمایی چه سودی برای ما داشت که حالا وارد بازار متشکل ارزی شویم.
با توجه به دامنه فعالیت بازار متشکل ارزی آیا لزومی برای حذف دلار نیمایی وجود دارد؟
وی در این پاسخ با این سوال گفت: فعالیت بازار متشکل ارزی هیچ ارتباطی به دلار نیمایی ندارد، دلیلی برای حذف این ارز وجود ندارد زیرا دلار نیمایی حواله است و بازار متشکل ارزی قرار است کار خود را روی اسکناس شروع کند. اگر سازوکار آن خوب راهاندازی شود و برای صرافان و مرذم درست جا بیفتد به طبع در آینده بخش حوالهها نیز در پلت فرم خرید و فروش قرار بگیرد تا نسبت به گذشته منظمتر میشود.